1. Şehir veya (şehrin finâsında olmak) şehre bağlı yakın çevrede ikamet etmek,
2. Sultan (devlet başkanı) veya nâibinin olması,
3. Öğle vaktinin girmesi,
4. Cumanın farzından önce, vakit içinde cuma kastıyla hutbe okumak,
5. Kendisiyle cuma namazı kılınabilecek kişilerden bir kişi bile olsa hutbeyi dinlemek için hazır bulunması,
6. Genel izin olması (mescide herkesin girmesine izin verilmesi),
7. Cemaatin bulunması. Bu da imam hariç üç erkektir. Her ne kadar bu kişiler köle, seferî ve hasta dahi olsalar farketmez.
Cemaatin imamla birlikte secde edinceye kadar namazda durmaları şarttır. Şayet imamla birlikte secdeye vardıktan sonra ayrılırlarsa imam tek başına namazı cuma olarak tamamlar. Eğer secdeyi beklemeyip ayrılırlarsa cuma bozulur.
Şehir; içinde emîri (belediye başkanı) olan ve hükümleri infaz eden ve had cezalarını uygulayan kadısı bulunan her yerdir.
Hutbenin farzı bir tesbih (sübhânallah) veya tehlildir (lâ ilâhe illallah).
Sünnet olan, iki hutbe okumaktır. İki hutbe arasında oturur. Abdestli ve ayakta olarak hutbeyi yerine getirir.
Bütün meşguliyetleri terkedip ilk ezanla birlikte cumaya gitmek vâciptir. İmam minbere çıktığında konuşulmaz, namaz da kılınmaz.
Yemek, içmek, boş şeylerle meşgul olmak, sağa sola bakmak, ezan okunduktan sonra cumayı kılmadan şehirden çıkmak mekruhtur.
Hasta ve seferî gibi özür sahibi olan kişi cumayı kılarsa o günkü öğle namazının farzının yerine geçer. Cuma namazının teşehhüdünde veya sehiv secdesinde imama yetişen kişi, namazını cuma olarak tamamlar.1
Şafilere Göre Cuma Namazı
Cuma namazı; müslüman, ergenlik çağına girmiş, akıllı, erkek, hür, mukim ve sağlıklı olup özrü bulunmayan her kişiye farz-ı ayındır.
Cuma namazının sahih olmasının şartları şunlardır:
1. Hurma dallarından yapılmış olsa bile bir yerleşim yerinde ikamet edilmesi.
2. Mükellef, hür, erkek ve bir yerde sürekli ikamet eden kırk kişi ile kılınması.
3. Öğle vaktinde eda edilmesi. Şayet cuma namazının vakti çıkarsa veya daralırsa öğle namazını kılarlar. Aynı şekilde cuma namazını kılarken vakit çıkarsa, onu öğle namazı olarak tamamlarlar.
Her kim imamla birlikte bir rekâta yetişirse, cuma namazına yetişmiş olur. İmam selâm verdikten sonra, sesli okuyarak bir rekât kılar. Şayet imamla birlikte bir rekâta yetişemezse, cuma namazına yetişmiş sayılmaz; cuma namazına niyet eder, imam selâm verdikten sonra öğle namazı olarak tamamlar.
4. Cemaatle kılınması.
5. Özür dışında şehirde tek bir cumanın kılınması.
6. Cuma namazını kılmadan önce iki hutbenin okunması.2
Kaynakça
- Merakıs Saadet
- Saadetül Mübtedin