İslam dininin başlıca özellikleri 12 tanedir: 1) İslam son ilahi dindir.
İslam’dan sonra Allah yeni bir din göndermemiş ve kıyamete kadar da
göndermeyecektir. İslam, önceki dinleri tasdik etmekle beraber, zamanla bozulmaya uğradıkları için bu dinlerin hükümlerini ortadan kaldırmıştır.
2) İslam dini evrenseldir. Her çağın ihtiyacına cevap veren, hiçbir zaman diriliğini kaybetmeyen İslam, belli bir ırk veya topluluğa değil, bütün insanlara hitap eder.
3) İslam fıtri bir dindir. Bu yüzden onun esasları insanın yaratılışına uygundur. Pozitif bilimlerin belirlediği ilkelere de
çelişmez. Çünkü pozitif bilimlerin ilkelerini de dinin esaslarını da koyan Allah’tır.
Kaynak bir olunca bunların arasında çelişki de söz konusu olamaz.
4) İslam kolaylık dinidir, güçlük dini değildir. Allah, dini insanları sıkıntıya sokmak için değil, aksine onları hem dünyada hem ahirette mutu kılmak için göndermiştir. Durum böyle olunca mutluluğa götürecek vasıta olan dinin, insanları mutsuz yapacak zorlukları bünyesinde taşıması düşünülemez.
5) İslam sosyal adaleti sağlayan dindir. İslam dini, sosyal adaleti ve sosyal dayanışmayı emretmiş ve bunun sağlanması için de bazı tedbirler getirmiştir. Zengin ile fakirin birbirine yaklaşması için zekât ve sadaka vermeyi farz kılmış; bunun yanı sıra faiz, kumar, karaborsacılık gibi zahmetsiz ve emeksiz para kazancı ile savurganlık, eksik ölçme, başkalarını kandırma, adaletsizliğe yardımcı olmak gibi kötülükleri kesinlikle
yasaklamıştır.
6) İslam barış dinidir. Zaten İslam, barış içinde yaşamak demektir. Müslüman da kendini Allah’a teslim eden ve insanlarla yaşayan kimse demektir.
7) İslam güzel ahlak dinidir. Ahlakın İslam’da büyük bir önemi vardır. Peygamber Efendimiz s.a.v “Ben güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim,” diyerek İslam’ın güzel ahlak dini olduğuna
işaret etmiştir. İslam’ın dini hakkı gözetmek, başkasına karşı iyi davranmak,
yardım etmek, çalışıp başkasına el açmamak, yumuşak huylu, fakir ve yoksullara karşı şefkatli olmak, çocuklara iyi davranmak, cömert olmak gibi pek çok ahlaki ilkeler getirmiş, bu ilkelere insanların mutlu olmasını sağlamıştır.
8) İslam iyiliği emreder, kötülüğü yasaklar. İslam toplum yapısını sağlam tutmak için iyiliği emir, kötülükten men kurumunu
getirmiştir. Bu kurumun görevi, bir insanda veya bir toplumda görülen herhangi
bir kötü hareketi ona hatırlatmak ve iyilik yolunu tavsiye etmektir. Sırf Hakkın rızası ve iyilik yolunu tavsiye etmektedir. Sırf Hakkın rızası ve toplumun selameti için yerinde yapılan kırıcı ve hissi olmayan eleştiri, toplumun karakterini bozulmaktan korur.
9) İslam temizliği emreder. İslam, maddi ve manevi temizliği emretmiş, ibadet yapmak için temiz olmayı şart koşmuştur. Kuranı
Kerimde temizliğe dikkat edenler övülmüş ve Allah’ın sevgisine layık oldukları
belirtilmiştir. Peygamber Efendiniz de “temizlik imanın yarısıdır” buyurarak
temizliğin dinimizde ne kadar büyük önem taşıdığını belirtmiştir.
10) İslam ruhbanlığı yasaklamıştır. Bu kurum, “İslam’da ruhbanlık yoktur.” hadisi gereğince yasaklanmıştır. Dolayısıyla herkes işlediği günaha tövbe edebilir. Allahtan bağışlanmasını da isteyebilir. Bu konuda Hristiyanlıkta günah çıkartma işleminde olduğu gibi başkalarının aracılığına gerek yoktur. İslam bilginlerinin vazifesi, yalnız dini esasları açıklamaktan, vaaz ve nasihatle doğru yolu gösterip insanları aydınlatmaktan ibarettir.
11) İslam dünya ve ahiret dengesini kurmuştur. İslam, Yahudilik gibi sadece beden zevklerine önem veren bir din olmadığı gibi, sadece ruhi geliştirmeyi hedef alan Hristiyanlık gibi de olmayıp, kişinin madde ve manasına aynı mesafede yaklaşan ve dolayısıyla dünya ve ahiret dengesini kuran bir dindir.
12) İslam hürriyet ve eşitlik dinidir. İslam’a göre her insan dünyaya hür olarak gelir: fikir ve düşünce hürriyetine sahiptir.
Fakat hürriyetler de sınırsız değildir. Bir kişinin hürriyeti, başkasının hürriyetinin başladığı yere kadardır.
İslam ırk, renk, dil ve servet farkı gözetmeksizin insana insan olarak değer vermiş, üstünlüğün ancak iman ve takvada olabileceğini belirtmiştir. Bu yüzden Arap’ın Arap olmayana, beyaz olanın da siyah olana takva dışında üstünlüğü yoktur.