Merhaba Perihan hanım. Benim 2 evladım var, küçük olan down sendromlu. 6 yaşındaki ablası down sendromlu kardeşiyle aşırı ilgilenmemizden pek memnun değil. Kardeş kıskançlığı normal, biliyorum ama kızımda ekstra bir kıskançlık olduğunu görüyorum. Belki de hata bizde, bilmiyorum. Ona hep kardeşinin normal çocuklar gibi olmadığını, özel ilgiye ihtiyacı olduğunu söyledik. Down sendromlu olan oğlum 3 yaşında. Ablasını zorluyor, doğası gereği çabuk ağlayabiliyor, aşırı duygusal tepkiler gösteriyor. Kızım da zaten ona olan ilgimizi kıskandığı için kardeşini artık bir düşman gibi görüyor neredeyse. Birlikte oynamalarını, ablasının onu koruyup kollamasını çok isterdim. Bu bir gün mümkün olur mu sizce? Kızım yaşadığı en ufak bir olumsuzlukta kardeşini suçluyor, hatta o olmasaydı ne kadar mutlu olabileceğini söyleyip duruyor. Bu duruma çok üzülüyorum. Mecburen oğlumla özel olarak ilgileniyorum. Kızıma ayrı zaman ayırmakta çok zorlanıyorum, o da bunun farkında. Sizce ben ne yapabilirim? Kızımın kardeşini benimsemesini nasıl sağlayabilirim? Kendimi çaresiz hissediyorum.
Çözüm & Cevap
Kardeş ilişkisi doğumla başlayıp yaşamın sonuna kadar devam eden uzun bir ilişkidir. Bu ilişkinin sağlıklı bir şekilde kurulup devam ettirilebilmesi için anne babanın özel gayret ve ihtimam göstermesi gerekir. Her yeni gelen kardeş, aile içi ve kardeşler arası ilişkileri etkiler. Özel gereksinimi olan bir kardeşin aileye katılması ise aile içi ve kardeşler arası ilişkileri daha derinden etkilemektedir.
Çocuk hayata hazırlanırken çoğu şeyi aile yaşantısı içinde, kardeşleriyle olan ilişkilerinden öğrenir. Kardeşler arası ilişkilerde anne babanın tutum ve davranışları son derece önemlidir. Çünkü kardeşlerin birbirlerine karşı olan tepkilerini büyük oranda anne babanın tutum ve davranışları belirlemektedir.
Sağlıklı gelişim gösteren çocukların engelli kardeşlerine yönelik tepkileri çocuğun yaşına, engelli kardeşin engel durumuna, en önemlisi de anne babanın tutum ve davranışlarına göre değişiklik gösterir. Engelli bir kardeşle büyümek anne babanın tutumuna bağlı olarak çocukta anlayış, duyarlılık, sorumluluk gibi olumlu duyguları geliştirdiği gibi tam tersine kızgınlık, kıskançlık, üzüntü ve utanma gibi olumsuz duyguları da geliştirebilir.
Sizin sorununuza gelecek olursak, 6 yaşındaki kızınızın asıl tepkisi kardeşine değil, ebeveynlerinedir. Çünkü kızınız kardeşine gösterdiğiniz ilgiden dolayı kendisine olan ilginin azaldığını düşünüyor. Anne olarak siz duygusal davranıp küçük kardeşle daha çok ilgilenince kızınız buradaki ilgiyi fark edip tepki gösteriyor. Kardeşinin özel durumu olduğunu anlatmanız doğrudur, ancak bunun sık sık dile getirilmesi ablayı bunaltır. Yaşı gereği bunu tam olarak idrak da edemez zaten.
Oğlunuzun ihtiyaçları ablaya göre daha fazla olacağından, onunla daha çok ilgilenmeniz normaldir. Ancak bunu kızınıza güzel bir dille anlatmanız, ona da tıpkı kardeşi gibi her koşulda yanında olacağınızı hissettirmeniz gerekir. Burada dikkat etmeniz gereken önemli husus, oğlunuzun ihtiyaçları için ablasından çok sık yardım almamanızdır. Aksi halde kardeşiyle ilgilenmekten sıkılacağından ondan uzaklaşmasına neden olabilirsiniz.
Ablasından, kardeşini okuluna ya da rehabilitasyon merkezine götürerek sınıfına bırakma, ayakkabısını giydirip çıkartma, montunu ya da hırkasını giydirip çıkartma gibi basit konularda destek isteyebilirsiniz. Bu davranışlarından dolayı abla, siz ve kardeşinin öğretmeni tarafından takdir edilmelidir.
İlgi ve alakada dengeyi muhakkak kurmak gerekir. Ablanın yanında sürekli kardeşinden, onun yardıma ihtiyaç duyduğundan bahsedilmemeli; çocuklarınızın her birine özel olduğu, öncelikli olduğu hissettirilmelidir. Abla ile kardeş arasında ortak paylaşım zamanları oluşturup oyunlar oynatılmalıdır. Evde ikisini bir araya getirecek etkinliklere daha sık yer verilmelidir. Kardeşler birbirleriyle oynamaktan keyif almalıdırlar. Kardeşinin fizik tedavi ya da benzer aktiviteleri varsa, abladan yardım istenerek kardeşi için bir şeyler yapabileceği gösterilmelidir. Çocuklar gün içinde belli rutinleri çok severler, bu etkinlikler rutine bağlanırsa aradaki bağ daha da kuvvetlenecektir. Kızınıza kardeşinin farklı olduğu sürekli belirtilmeden, normal yaşama devam edilmelidir.
Baba akşam eve geldiğinde ablaya düzenli olarak nitelikli zaman ayırmalı, en az yarım saat onunla keyifli vakit geçirmelidir. Her yere ailece veya anne ve çocuklar olarak gitmemeli, zaman zaman baba-kız, anne-kız ya da baba-oğul, anne-oğul gibi birlikteliklere yer verilmelidir. Göstereceğiniz gayretlerin nice güzelliklere kapı aralaması temennisiyle…