Dünyada neredeyse her asırda bir yaşanan siyasi ve sosyo-ekonomik eksen kaymalarının birçok yönden insanlığa etkileri oluyor.
Fransız İhtilali, Sanayi Devrimi, dünya savaşları yakın tarihin bilinen ciddi kırılmaları.
Günümüzde ise teknoloji zeminli öyle vakıalar meydana geliyor ki geçmişte yaşanan kırılmalardan daha farklı, keşmekeş, anlaşılması güç…
Özellikle 5G teknojisi etrafında şekillenen söylemler, iddialar büyük bilinmezliklere, meraktan öte korku ve endişe verici yeniliklerle dolu.
Blockchain tabanlı üretilen ve geliştirilen pek çok proje ile muhataplığımız ise artık dolaylı olmaktan çıktı..
Bu projelerin içinde yer alan “metaverse” kavramı da artık gündemimizde ciddi bir yere sahip.
Metaverse Nedir?
Birçok teknoloji devinin yatırım yapmaya başladığı, yakın zamanda da Facebook şirketinin kurucusu Mark Zuckerberg’in şirketin isminin Meta olacağını açıklamısıyla gündeme gelen Metaverse, Yunacada ön ek olarak kullanılan “meta (öte)” ve Latincede “evren” anlamına gelen “universe” kelimelerinin birleşmesiyle “evren ötesi” manasını taşıyor.
Henüz yabancısı olduğumuz bu isim, aslında bütün dijital dünyaların birleştirilmesiyle oluşturulan ortak bir sanal paylaşım alanını ifade ediyor.
Bugün yatırımların hızlandığı ve gelecekte tam manasıyla şekilleneceği düşünülen Metaverse’e sanal gerçeklik veya artırılmış gerçeklik yoluyla (VR) denilen, 360 derece panaromik görüş sağlayan üç boyutlu gözlükler ve hatta vücuda elektrik sinyalleri gönderen sanal giysilerle) ulaşmak mümkün olacak.
Metaverse kavramı esasen ad konulmasa da özellikle son yirmi yıldır zihinlerimize alttan alta işlenen bir fikir. Hatta belki de Matrix filmiyle tüm dünyaya lansmanı yapılmış bir proje.
Meseleya bu yönüyle odaklanınca bilimkurgu filmleri ve kitapları hinterlandında sosyal deneyleri yapılmış, insanlar tarafından da ciddi ilgiyle karşılık bulmuş Metavers’ün genel kabul gördügünü söylemek artık mümkün.
Zira 2009 yılında gişe rekoru kıran Avatar ve binlerce insan tarafından büyük ilgi gören Surrugates (Suretler) filmleri bunun ispatı sayılabilir.
Metaverse kavramından ilk kez Neal Stephenson’un Snow Crash romanında bahsedilir. Romanda gerçek insanların avatarlarının bulunduğu üç boyutlu sanal bir dünyaya Metaverse ismi verilir.
Yine beyaz perdeye de uyarlanan Ready Player One isimli kitapta Metaverse kurgusu vardır.
Metaverse’ün bir benzerine yıllar önce ortaya sürülen ve binlerce insanı bir anda içinde çeken Second Life isimli oyunda rastlanır. İnternet tabanlı sanal bir dünyada geçen bu oyunda avatarlar aracılığıyla etkileşim kurulur.
Günümüzde sanal gözlüklerle oynanan oyunlar, izlenen filmler de bu geniş çaplı projenin bir basamağı olarak değerlendirilebilir.
Metaverse Kimin Dünyası?
Bugün kullandığımız WEB 2.0 teknolojisi sosyal medyada aplikasyonlarla her türlü iletişim kurulabilmemize olanak sağlasa da geliştirilen WEB 3.0 ile yalnızca insanın insanla iletişimi değil, geliştirilen yazılımlar sayesinde eşyanın eşyayla da iletişimi söz konusu.
Bu manada Metaverse’ün bir parçası da WEB 3.0 ile ilgilidir. Zira boyut değiştiren insanların gerçek dünyada işlerini yapacak ve kolaylaştıracak araçalar da gereklidir.
Dolayısı ile Metaverse’ü birbiriyle bağlantılı pek çok projeyle, daha geniş bir yelpazede düşünmek gerekir.
DeFi (merkeziyetsiz finans sistemi) ve NFT (takas edilemez token yani dijital bir varlığı güvenli bir ortamda tescil edilebilir varlıklara dönüştürme) projeleri de Metaverse ile ilişkili yeni dünya gelişmeleri.
Metaverse fikri, insan etkileşimlerinin boyutunu çok daha farklı bir yere taşımayı planlıyor. İnsanlar Metaverse sayesinde kendilerini, sanal gerçeklik veya artırılmış gerçeklik yoluyla dijital bir evren içinde bulabilecekler.
Bu teknoloji şu an için çoğunlukla oyunlarda kullanılsa da asıl proje sanal gerçekliğin ve artırılmış gerçekliğin hayatımızın ortasına girmesi.
Yani dijital bir evrende, üç boyutlu avatarla çalışmak, gezmek oyun oynamak, alışveriş yapmak gibi birçok günlük aktiviteyi yerine getirmenin mümkün olması kurgulanıyor.
Tasarlanan bu yeni dünyada ise şimdilik ütopik bir mutlululk, harikalar dünyası sunulsa da zamanla insanları ne şekilde sınıflandıracağını; zengin-fakir- zalim-mazlum, dost-düşman kavramları ne şekilde oluşturacağınu dahası kimlerin ötekileştireceğini bilmiyoruz,
Bu dünya kimler için, kimlerin sevdikleri için kuruluyor, hangi toprakların ihyası için düşünülüyor, iktisadi değişimler hangi coğrafyalarda kurgulanıyor, ileride daha açık şekilde görülecektir.
Biz Bu Metaverse İşininin Neresindeyiz?
Gelişen dünya teknolojileri içinde hız ve haz konusunda yaşanan bunca değişimin arasında bizlerin de ciddi sorumlulukları var.
Doğru yerde konumlanmamız; daha atılgan, aratşırmacı, bilgili olmamız elzem.
İktisadi ve teknolojk gelişmeleri kaçırdığımız dönemlerde yaşanan tradejilerin, akan gözyaşlarının yenilenmesi için, mazlumun hakkını korumak adına her türlü gelişme konusunda dinamik olmak durumundayız.
Adımlarımızı, bizlerin fikir dünyası ile Batı zeminli kurgulanan alem arasında uçurumlar olduğunun bilinciyle atmalıyız.
Zira zevkler, ihtiraslar, hırslar, hevesler bizler için ideal değil; aradığımız şey yapıcı, kurucu varıcı, manalı bir dünya.
Önümüze sürülen projelerde temkinli olmanın yanında işleri lehimize, kendimize çevirmek konusunda zihin yormalıyız.
Mesela yalnızca sanal bir ortamda farklı karakterlere bürünmek ya da arsalar alıp satmaktan ibaret değil. Konuyu kapsamlı düşünmeli, İslam aleminin değerlerini korumak niyetiyle değerlendirmeliyiz.
Gücü elinde tutan, yazılımı ortaya koyabilen, kısaca gelişmeleri geride takip eden” değil, lokomotifi olobilen bir sistem kurabilmeliyiz. Başka bir evrene bağlanma düşüncesinin altında yatan psikolojiyi tartmalı, insanı objeleştiren her türlü fikrin karşısında durmalıyız.
Konuya sorumluklardan kaçma; ezerek, yıkarak, kolay yoldan menfaat elde etme, başkasına hesap vermeme, maddi manevi bireysel eksiklerden saklanma fikriyle değil, zübde-i alem olmanın mükellefiyetleriyle yaklaşmak ve “Biz neler yapabiliriz?” sorusuyla ciddi anlamda kafa yormak oldukça mühim.
