12. yüzyılın büyük âlimlerinden, Rifâiyye tarikatının pîri Seyyid Ahmed er-Rifâî kuddise sırruhû “el-Burhânü’l-Müeyyed: Âşıkların Baharı” adlı eserinde şöyle der:
Kardeşler! Kulluk yolunu sağlamlaştırın. Kulluk, dünyayı ve yalan iddiaları bırakmak, musibetlere sabretmek ve Yüce Mevlâ’yı sevmektir. Yakınlık yolunu imar edin. Yakınlık, Allah’tan başka her şeyden kalbi çekmektir. Doğrulukta samimi olun. Doğruluk, zâhirin ve bâtının uyumlu olmasıdır.
Afiyet nimetinin kadrini bilin. Afiyet, musibetsiz nefes, meşakkatsiz rızık ve riyasız ameldir. İstikametin sınırlarında durun. İstikamet, hiç kimseyi Cenâb-ı Hakk’a tercih etmemektir. Helal olanı aramaya çalışın. Helal, dünyada kullanılanın hesabının sorulmadığı, âhirette de bundan dolayı azap olunmayacak şeydir.
İbadet yolunu sağlamlaştırın. İbadet; sözlerde, davranışlarda ve hallerde Allah’ın rızasını gözetmektir. Sabrın kulpuna yapışın. Sabır, kalbi Rabb’in hükmü karşısında teslimiyetle teskin etmektir.
Uzlet ve halveti temiz tutun. Uzlet ve halvet, açgözlülüğü terk ederek dünya ehlinden uzak durmak, bedenen halkla birlikte olunsa da kalben insanlara karışmamaktır.
Dikkat edin! Allah dostu; nefsten, şeytandan, dünyadan ve arzulardan yüz çevirip, Yüce Mevlâ’ya yönelen, dünya ve âhirete iltifat etmeden yalnızca Allah Teâlâ’nın rızasını isteyendir. Kanaat ehli, kısmetine razı olup azla yetinendir.
Sizlere bazı hallerden ve davranışlardan kendinizi korumanızı tavsiye ediyorum. Sakın bu vasıflardan birini taşımayın. Çünkü bunlar biriken bir zehirdir. Size Allah Teâlâ’dan korkmanızı ve bahsedeceğim durumlardan uzak durmanızı tavsiye ediyorum. Onların bazıları şunlardır:
Haset: Bir kimsenin sahip olduğu nimetin elinden gitmesini istemektir.
Kibir: Kişinin kendini başkalarından hayırlı görmesidir.
Yalan: Gerçeğin aksine söz uydurmak, fayda vermeyen çirkin sözler sarfetmektir.
Gıybet: İnsanların ayıplarını ortaya çıkarmaktır.
Hırs: Dünyaya doymamaktır.
Gazap: İntikam isteğinden dolayı kanın kaynamasıdır.
Riya: Amelin başkaları tarafından görülmesine sevinmektir.
Zulüm: Nefsin arzularına tâbi olmaktır.
Sizlere her zaman korku ile ümit arasında olun, diyorum. Korku, kalbin günahlarını bilmesinden dolayı Allah Teâlâ’dan korkmasıdır. Ümit ise Allah Teâlâ’nın vaadettiği şeylerin güzelliğinden gönlün huzur bulmasıdır. Ruhunuzu riyazetle arındırın. Riyazet, çirkin hali güzel hale çevirmektir.
İyiliği emredip kötülükten sakındırmayı dininiz kılın. “Şüphesiz Allah katında hak din İslâm’dır.” (Âl-i İmrân 19) İyiliği emredip kötülükten sakındıran kimse Allah Teâlâ’nın, Resûlü sallallahu aleyhi vesellemin ve Kitabı’nın yeryüzündeki halifesidir. Bunu doğru olan ve doğruluğu tasdik edilmiş Peygamber aleyhissalâtu vesselâm bizlere haber vermiştir.