Birçoğumuz günlük hayatta okul, iş, seyahat gibi nedenlerden dolayı toplu taşıma araçlarını kullanıyoruz. Bu sayede hem ekonomik olarak daha ucuza yolculuk yapıyor hem de trafiğin azalmasına katkı sağlayarak kirliliğin azalmasına ve insanların gidecekleri yere erken ulaşmasına vesile oluyoruz. Yani bu araçlar aslında hayatımızı birçok açıdan kolaylaştırmak için var desek yanılmış olmayız. Ancak maalesef bu araçları kullanmak bazen çeşitli nedenlerden ızdıraba dönüşüyor ve bunda bilerek ya da bilmeyerek bizlerin de payı bulunabiliyor. İşte bu sebeple bu ayki yazımızda siz değerli genç okurlarla bu konunun üzerinde durmak ve hayatımızın vazgeçilmezlerinden biri haline gelen toplu taşıma araçlarını kullanırken takınmamız gereken bazı kurallardan ve adaplardan bahsetmek istiyoruz.
Bizden başkaları da var
İnsan sadece kendine karşı olan bazı sorumlulukları yerine getirmekle mükellef değildir. Bilakis başkalarını da düşünmek, onların hak ve hukukuna riayet etmek, yerine ve zamanına göre hareketlerde bulunmak bir müslümanın dikkat etmesi gereken olmazsa olmaz vazifelerdendir. Öyle olsaydı toplumda kaos olur ve orman kanunları geçerli olurdu. Bu durum güçlünün güçsüzü ezmesine ve neticede mutsuzluğa ve toplumun parçalanmasına sebebiyet verirdi. Oysa Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi vesellem “Sizden biriniz, kendisi için arzu edip istediği şeyi, din kardeşi için de arzu edip istemedikçe gerçek anlamda iman etmiş olmaz” buyurmuştur. Bu hadis-i şeriften anlaşılacağı üzere bizler yalnız yaşamıyoruz ve çevremize duyarsız olamayız. İnsanları görmezden gelerek onların haklarını çiğneyemeyiz.
Toplu taşıma araçları başkalarına saygı duymanın, yardımlaşmanın, empati kurmanın ve en önemlisi kul hakkına riayet etmenin sınandığı yerlerden biridir. İnsanların bir arada olmak zorunda olduğu bu yerlerde kişi başına buyruk hareket etmemelidir. Zira bize göre normal olan bir şey bu yerlerde başkalarını rahatsız edici olabilir.
Örneğin yüksek sesle konuşmak ya da bir şeyler dinlemek bize göre normal olabilir. Ancak bu durum araçta bulunan diğer insanlar için oldukça rahatsız edici bir durumdur. Yine kötü kokulu bir şey yiyip ya da aşırı ağır bir koku sürünerek yolculuk yapmak çevremizdekiler için yolculuğu ızdıraba dönüştürebilir. Yaşlı bir amca/nine ya da çocuklu bir aile otobüse bindiğinde onları görmezden gelerek yer vermemek bize yakışmaz. Biz de insanız, yoruluyoruz diyebilirsiniz. Evet doğru, ama bu durum bizi haklı çıkarmaz.
Haklara dikkat edelim
Toplu taşımada dikkat edilmesi gereken birçok madde sıralanabilir. Bunlara öncelikle durakta bizlerden önce gelen kimseleri hiçe sayarak, hemen otobüse binmeye çalışmayarak başlayabiliriz. Sonra otobüste boş koltuk varsa oturmak ya da arkaya doğru ilerleyerek binenlere kolaylık tanımak ilk etapta yapabileceğimiz diğer eylemlerdir. Bunun dışında eğer hemen inmeyeceksek kapı önlerinde bekleyerek insanlara sıkıntı vermemek, orta kısmın bebek arabalarına ve tekerlekli sandalyeli yolcular için olduğunu unutmamak gerekir. Orta kapıdan binen tekerlekli sandalyeli ve bebek arabalı vatandaşlara kayıtsız kalmayarak onlara giriş ve çıkışta yardımcı olmak bir diğer insanlık gereğidir. Çift kulaklık takıp otobüsten soyutlanmak doğru bir davranış olmaz. Zira bu durum çevremizdekilerin bizi dürtmesiyle ve istenmeyen durumlarla karşılaşmamıza sebep olabilir.
Yanımızdaki kişinin hakkını gasp ederek oturmamak, karşı cinsten olanlara daha hassasiyetle davranmak, otobüste bir şey yiyip içmemek de (bu hem göz hakkı hem de yerlere kırıntı dökülmesine sebep olabilir) toplu taşımada dikkat edilmesi gereken kurallardandır. Bunların dışında şoförün dikkatini dağıtmamak ve ineceğimiz duraktan önce ayağa kalkıp kapıya yönelmek diğer insanlara rahatsızlık vermeme açısından önem arz eder. Yol sorana yardım etmek, akbili bitene mümkünse yardımcı olmak, yaşlılara, hamilelere, çocuklu hanımefendilere, engelli ve hastalara yer vermek, grip gibi bulaşıcı hastalıklarda maske takmak, içeride bulunan yolculara eziyet vermeden hareket etmeye özen göstermek, uzun yolculuklarda koltuğu arkaya yatırıp arkadakini rahatsız etmemek bu konuda sayılabilecek diğer bazı maddelerdir. Rabbim bizlere her konuda İslâm ahlâkına göre yaşamayı nasip eylesin.