İlim öğrenmek kadın erkek her Müslümana farzdır hadisi hakkında bilgiler, kaynaklar ve açıklamalar bu yazıda anlatılmaktadır. Eski zamandan beri farz ilim nedir, fıkıh öğrenmek farz mıdır ve ilim öğrenmenin hükmü nedir diye sorulur. Çünkü ilim öğrenmek her müslümana farzdır, diye bir hadis dolaşıyor ortalıkta.
Peki böyle bir hadis var mıdır? Yoksa sadece ilim öğrenmenin önemi ve fazileti anlatılmak için mi böyle bir şey söylenmiştir? Kısacası İslam dininin ilim öğrenme konusunda ki görüşleri nelerdir?
Akıllı olan, ergenlik çağına gelen her mümin, kendisine farz kılınan bütün amellerin ilmini öğrenmekle yükümlüdür. Cahil kalmak asla caiz değildir. İmam Gazali’nin (rah.) belirttiği farz olan ilimler üç alanda toplanmaktadır: 1) İtikat Esasları 2) Yapılması emredilen ameller 3) Terk edilmesi istenilen şeyler
İşte ilim öğrenmek her müslümana farzdır açıklaması bu üç maddeden ibarettir. İmam Suhreverdi (k.s) alimlerin bu konudaki görüşlerini şöyle özetler:
Bazı alimlere göre her mükellefe farz olan ilim, ihlası ve nefsin afetlerini bilmektir. Çünkü insana hayır yapması emredildiği gibi, yaptığı amelde ihlas sahibi olması da emredilmiştir. Şu ayet bunu açıklıyor:
وَمَٓا اُمِرُٓوا اِلَّا لِيَعْبُدُوا اللّٰهَ مُخْلِص۪ينَ لَهُ الدّ۪ينَ حُنَفَٓاءَ وَيُق۪يمُوا الصَّلٰوةَ وَيُؤْتُوا الزَّكٰوةَ وَذٰلِكَ د۪ينُ الْقَيِّمَةِۜ Halbuki onlara ancak, dini yalnız Ona has kılarak (ihlasla) ve hanifler olarak Allah’a kulluk etmeleri, namaz kılmaları ve zekat vermeleri emrolunmuştu. Sağlam dinde budur. (Beyyine 98/5)
Konu ile alakalı olarak ilim öğrenmek her Müslümana farzdır hadisi Arapçası da şöyledir: العلم فريضة على كل مسلم و مسلمة İlim öğrenmek her erkek ve kadın Müslümana farzdır. (Hadisi Şerif)
Hadisi şerifte de dikkat edildiği gibi ilim öğrenmenin sadece erkeğe değil, kadınların ilim öğrenmesi de farz olduğu bildirilmektedir.
Nefsin hile ve desiseleri, aldatma ve şehvetleri, farz olan ihlasın temelini mahveder. Bunun için ihlas farz olduğu gibi, onu ortadan kaldıran ve zedeleyen şeyleri bilmek de farzdır. Şu temel kaideyi hatırlayalım: Bir farzın yerine getirilmesini temin eden şeylerde farzdır.
Ebu Talib El Mekki (rah.) her Müslümana farz olan ilimler hakkında şöyle der: Öğrenilmesi farz olan ilim, İslam’ın üzerine bina edildiği beş şey: kelime i şehadet, namaz, oruç, zekat ve haccın bilinmesidir. Çünkü bunlar her Müslümana farz kılınmıştır.
İlim öğrenmek kadın ve erkek her Müslümana farzdır ne demek sorusunun cevabı kısaca yapılması farz olan şeyleri, amel edecek kadar bilmek de farzdır, diyebiliriz.
Nitekim bu beş ana farzın ilki, kelime i şehadettir. Bu tevhid ilmidir ve farzdır. Çünkü tevhid, İslam’ın zaruri amellerinden birisidir. İhlas ilmi de İslam’ın sıhhatiyle alakalıdır ve farz olan ilim arasına dahildir.
