Müctehid imamları kimlerdir? Müctehid imamları dört tanedir. Dünyanın her tarafına yayılmış olan milyonlarca Müslüman, İslam tarihinin ilk asırlarından zamanımıza kadar ibadet ve hukuk meseleleri hususunda bu dört büyük müctehidden birine bağlana gelmişlerdir.
İmamı Azam Ebu Hanife
Adı Numandır. Babasının adı da Sabittir. 699 yılında küfe‘de doğmuş ve 767 yılında Bağdat’ta vefat etmiştir. Allah‘ın rahmeti üzerine olsun.
Sabit, Hazreti Ali’nin hizmetinde bulunmuş ve kendi nesli için onun duasını almıştır.
İmamı azamın annesi, babası sabit öldükten sonra, imam Cafer’i sadık ile evlenmişti. İmamı azam bu muhterem zatın yanında yetişmişti. Ashâb-ı kiramdan birkaç zati görmüş olmak şerefini kazanmıştır.
İmamı Azama uyanlardan her birine hanefi denir. Türkler ve diğer ırklara bağlı olan Müslümanlar genelde bu büyük müctehide uymuş bulunmaktadır. Onun için hanefilerin amel bakımından imamı, Ebu Hanifedir.
İmam ebu Hanife hazretleri bütün ehlisünnet tarafından saygı duyulan dört büyük müctehidin birincisidir. İmamı azam denilince yalnız kendisi hatıra gelir. İlmi, zekası, zühd ve takvası çok yüksekti. İçtihadındaki yükseklik, mezhebindeki kolaylık ve mükemmellik bütün Müslümanlar tarafından benimsenmiştir.
İmamı Azam’ın yetiştirdiği âlimler arasında güçlü müctehidler vardır; fakat hepsi de esas bakımından hocalarına uymuş, hepsi de hanifi mezhebinin fıkıh âlimlerinden sayılmışlardır. Bunların en ünlüleri İmam Ebu Yusuf, İmam Muhammed ve İmam Züferdir.
İmam Ebu Yusuf’un adı, Yakup B. İbrahim el Ensaridir. Dedesi Sa’d Ashabı Kiramdandır. 731 yılında kufe de doğmuştur. 798 yılında Bağdat’ta vefat etmiştir. Allah‘ın rahmeti üzerine olsun. Harun Reşit’in kadılar kadısı olarak görev yapmıştı.
İmam Muhammed, Hasan eş Şeybaninin oğludur. Babası Şamlıdır. 752 yılında Vasıt’ta doğmuş olup Kufe de yetişmiştir. 805 yılında Rey şehrinde vefat etmiştir. Allah‘ın rahmeti üzerine olsun. Din ilimleri üzerinde 99 kitap yazdığı rivayet ediliyor.
Hanifi mezhebinde en geçerli rivayetler de bunlardır. İmam Muhammed, İmam Malikten ders okumuştur. İmam Ebu Yusuf ile İmam Muhammed’e imameyn yani iki imam denir.
İmam Züfer, İsfahan‘da ve Basra’da valilik etmiş olan Hüzeyl adında bir zatın oğludur. İmamı Azamın Züfer‘e verdiği değer büyüktü. 728 yılında doğmuş ve 775 yılında Basra’da vefat etmiştir. Allah rahmeti üzerine olsun.
Günümüz ilmihallerinin ibadetler konularına dair kapsadığı meseleler bütünüyle İmamı Azamın mezhebine göre yazılmıştır. Bununla beraber bazı önemli meselelerde diğer müctehidlerin mezheplerine de işaret edilmiştir.
Hanifi mezhebinin ihtilaflı meselelerinde önce İmamı Azamın, sonra İmam Ebu Yusuf’un, sonra İmam Muhammed’in, sonra İmam Zuferin görüşü ile işlem yapılır. Bu bir esastır. Bunlardan yalnız bazı meseleler ayrı tutulur ki sırası gelince ileriki videolarda anlatılacaktır inşallah.
İmam Malik b. Enes
712 yılında Medine’yi Münevvere‘de doğmuş ve 795 yılında Medine de vefat etmiştir. Allah‘ın rahmeti üzerine olsun. İmam Malik, Müslümanların haklı olarak kendileri ile övündükleri dört büyük müctehidin ikincisidir. Çok yüksek bir ilme, üstün bir zekaya, büyük bir züht ve takvaya sahip idi. Mezhebi önceleri Endülüs‘e, bütün mağribe yani Fas’a yayılmıştı. Bugün de Fas, Sudan, Trablusgarp, Cezayir ve Yemen taraflarında benimsenmiş bulunmaktadır.
İmam Muhammed b. İdris eş-Şafii
792 yılında Askalan’da veya Şam beldelerinden Gazze’de doğmuş, 820 Mısır’da vefat etmiştir. Allah‘ın rahmeti üzerine olsun.
İmam Şafii Soyca Kureyş kabilesindendir. Büyük dedesi Şafii gençliğinde Resulü Ekrem efendimize sallallahu aleyhi vesellem kavuşma şerefine ermişti. Onun babası Sabit’de, Bedir Savaşı’nda İslamiyeti kabul etmişti. Saygıdeğer bir sahâbi idi.
İmam Şafii, dört büyük müctehidin üçüncüsüdür. Büyük bir âlimdir. Çok büyük bir tefsir ve hadis alimidir. Tıp ilminde, şiir ve edebiyatta da ehliyeti vardı. Mezhebi doğu ve batı yönlerine yayılmıştır.
İmam Ahmed b. Hanbel
Şeyban kabilesindendir. Aslen Merves’lidir. 780 yılında Bağdat’ta doğmuş ve 855 yılında yine Bağdat’ta vefat etmiştir. Allah‘ın rahmeti üzerine olsun.
İmam Ahmed de pek büyük bir âlimdir ve dört büyük müctehidin dördüncüsüdür. Hadis ilminde üstün bir yetkiye sahipti. Ezberinde 1 milyon hadisi şerif bulunduğu rivayet edilir. Müsnet adındaki kitabında 30.000 hadis vardır. Büyük alim Kuhistaninin sözüne göre, hadislerin sayısı 50.700’dür. Zühd ve takvası, yüksek ahlakı her türlü övgünün üstünde idi. Mezhebi, Necid ülkesine ve İslam âleminin diğer bazı yerlerine yayılmıştır.